VOLA VANUA 14

Vakabula tale yani vei kemuni na wekaqu dau wilka tiko na I Vola Vanua; me vaka eda sa yacova tiko mai qo na gauna ni Siga ni sucu, edua ga na vosa e dau taleitaka o Jone Wesele, “Sa ka talei duadua ni sa tiko kei keda na Kalou” vakai Vola Tabu, Maciu 2:23, “God is with us” Sa tiko kei keda na Kalou” oqori na i tukutuku ni Siga ni Sucu, meda marautaka na nona tiko kei keda na Kalou.

Taro: Na cava e talei kina ni tiko kei keda na Kalou? kena I sau

E Kauta mai na sautu dina sara:

E kauta mai na veilomani

E kauta mai na veivosoti

Kauta mai na veivinakati

E kauta mai na bula e taucoko

  Na sautu dina sara, ni tiko na Kalou e na lomada      

Na cava sara mada e marautaka tiko o Yacata ena gauna oqo? Nomuni Lavo cakacaka, vuli , saravanua? Rawarawa na veilakoyaki? Rawarawa na bula? Totoka na ka eda sa ciqoma tiko, me kua ga ni da vakalou kina, meda vakalou tikoga vei Jiova na Kalou na Tamada kei Jisu Karisito na Luvena e dua bauga, kei na Yalo Tabu.

Vakarau ni bula ni tamata me mataboko ena ka e solia na Kalou, dau levu cake na noda lomana nai solisoli ni Kalou, ka lailai mai na noda lomana na Kalou. Na veika kece eda ciqoma, ai solisoli walega ni Kalou e sega ni Kalou, kemuni na wekaqu me levu tikoga na noda lomana na Kalou. I’a meda qai matanataka na noda lomani koya, ena rarama ni vosa nei Jisu, ni tokaruataka na I Vola Tabu Makawa;

 (Nai Vakarua 6:5) ena Maciu 22:37-40, sa kaya vua ko Jisu, mo lomani Jiova na nomu Kalou e na lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega. 38:  ai matai ni vunau oqo, ka levu: a sa tautauvata na kenai karua, mo lomana na kainomu me vaka ko sa lomani iko. 40: Sa vuni vunau taucoko kei ira na parofita na vunau e rua oqo.

Na sautu dina sara na noda lomana na Kalou kei na noda lomana na kai noda me vaka e da sa lomani keda.

Oqori nai vunau levu ka rube kece kina na nodra I vakavuvuli na Parofita kei nai vunau taucoko. E kaya o tinai Lagilagi, na tavalequ e kaya vaqo, “qo sa gauna meda sa lotu vinaka me bau dua a ota i ece ece mai lomalagi”

Sa dina, o lomalagi ena rawati ni lomani na Kalou kei na kai noda, o cei na kai nomu? Era sa dusi na vasu mera kua ni vosa ena bose ni yavusa, sega li ni ra kai noda ka kaya o Jisu? Era vasu, i’a, era wekada dina, se va evei, oqori beka na veivaduiduitaki?

O Jisu e dusia e dua nai talanoa ni rua na matatamata sa dede sara nodra veivaduiduitaki tu, Samaria kei Jiutia, davo mate koto na kai Jiutia ena tolo ni sala ni ra sikabotea na daubutako, lako yani e dua na Bete kai Jiutia qai vakatikitikitaki koya ni sa rui levu na nona osooso.

Tarava e dua na Livai, vakatikitiki talega, baleta ni sa mavoa ka sega ni savasava. Tarava sara mai e dua erau sega ni kai vata e kai Samaria, qai siro mai na nona asa, “a sa lomana sara” 34: a sa lako mai ka vauca na tikina sa mavoa, livia kina waiwai kei na waini, ka vakavodoka kina nona manumanu, ka kauta kina bure ni vulagi, ka sa maroroi koya. 35: ia ena mataka ni sa lako tani , sa taura e rua na peni ka solia vua nai taukei ni bure, ka kaya vua , mo vakaraici koya; ia na ka tale ko na kuria, au na sauma vei iko ni’u sa lako tale mai.” (Luke 10:25-37)

 Na sucu nei Jisu, E kauta mai na veilomani

Kevaka e vakabibitaka ko Jisu na Loloma ena i talanoa qo, kevaka sa dusia ko Jisu ni loloma e basuka na matatamata, kevaka e dusia ko Jisu e semata vata na kai Samaria kei Jiutia, o cei o keda meda wasea tiko na tamata? Sa wasei o ira mera vodo ena waqavuka, kai Yacata cata talega ni vodo waqavuka e dua talega na wekana mai Yacata, ia a odra waqavuka a kai palagi. Sa mai cereka a valoloma ni bula e tu vei keda. A waqavuka e mai cereki keda me laurai a noda vakaloloma, a bose vanua sa mai cereki kina a noda vakaloloma ni veivaduiduitaki. Ke o kaya ni noda i vakarau ni bula mera wasei a vasu,  sa dua a vakarau ni bula lolovira, qai toro sobu. A Lawa tu ni vuravura mai na matabose kei Vuravura, e cata na veivaduiduitaki e solia na galala vei keda kece, oqori mada ga na Lawa ni Vuravura ka yavutaki mai na I Vola Tabu. Io, oqori talega na Lawa tu ni Vola Tabu ka rube kece kina na i vakavuvuli ni Parofita kei na Lawa e tini; I’a o keda tou mai Yacata edatou qai basuka tiko na Lawa Tu Levu Duadua na Veilomani.  O Jisu e kauta mai na veilomani, sa veisau beka nai Vola Tabu? sa duidui na kena eda wilika tiko mai Yacata?  Se sa duidui ga na noda vakadewataka? Sa    ubia na matada na loma ca na veiqati, na kocokoco, na mata viavia levu sa cata na Kalou.

E ono na ka sa cata ko Jiova; Io, e vitu sa ka vakasisila ki na yalona,

1.       Na mata viavia levu

2.       Na yame dau lasu

3.       Kei na liga vakadave dra sa sega ni cala

4.       Na yalo e veinanuyaka na ka ca

5.       Na yavai koya sa kusarawa ni ciciva na ka ca

6.       Na dau tukutuku vakailasu sa dau vosataka na ka lasu

7.       Kei koya sa kaburaka na veileti vei ira era veiwekani

(Vakaibalebale 6: 16-19)

Nai vola Tabu sa noda i dusidusi meda cuva kece kina, meda vuli kece kina, meda cilavi kece ena kena rarama. Au vauqeti keda meda wilika na I Vola Tabu,  wilika na I Vola ni Vakaibalebale e na veisiga. E 31 na wase ni vola sa i dusidusi bula vei keda ena veisiga. (dua na siga dua na wase ni vola) Wilika vakabauta, kakua ni biuta maroroya, tugana ki lomamu, ka cakava. Kena i balebale ni oti e dua na yabaki, eda wilika va tinikarua na Vakaibalebale 1-31) ena bulia vou na noda bula, eda cakava tiko kina na loma ni Kalou.

Sa oti na veibuli, sa oti na i matai ni bose ni veivakameautaki, sa dei na Lotu ni Yavusa ki Nepani ena siga Tabu 11/12/11, e dua sa veisureti toka ena FB, meda yaco vakalewelevu yani. Ni vanadakuya mada na ka sa oti, meda veilomani tale mada, biu na noda dui (agenda) noqui tuvatuva, meu sa cuva mada kin a i tuvatuva nei Jisu. Me’u cakava na lomana me’u lomana na Kalou. Io, me’u lomana na wekaqu se kai noqu. Ocei na kai noqu?

  Na sucu nei Jisu E kauta mai na veivosoti

 Meda sa veivosoti, ka vei ciqomi e na rarama va Karisito, o Jisu sa mai cakacakataka oti na veilomani kei na veivosoti kei na veiciqomi. Kena i balebale me’u vakabauta na veika sa mai cakava oti ena vukuqu.  Na noqu sega ni vakabauta, dua, au sa beca kina na lako mai nei Jisu meu rawata kina na bula, rua, au sa sega ni lomana na noqu kalou ka sega ni lomani Jisu ena veika sa caka vua ena vukuqu. Meda veilomani veivosoti veiciqomi ena rarama Va Karisito. Sega ni noqu loloma me na vakabulai au, na Loloma nei Jisu au bula kina, ia au sa loloma ga ni sa taumada na nona loloma vei au. Au sa loloma ga ni kaya na nona vosa dou veilomani.

Na veivosoti nei Jisu au sa vosoti kina mai na noqu i valavala ca, me’u veivosoti me vaka sa vosoti au oti na Karisito. Na nona veivosoti au sa vakabulai kina. “Tamaqu kakua ni cudruvi ira ni ra sa sega ni kila na ka era sa kitaka”  

Na sucu nei Jisu, e Kauta mai na veivinakati

Na sucu nei Jisu sa kauta mai na veivinakati dina, Sere levu 18 katolu ni tikina, Ka sa qai rogo sara mai

Na sere Vakalou

Mai lomalagi me dokai

Kalou cecere tu

Ki Vuravura kecega

Me yaco na sautu

Veivinakati talega

Ni sucu ko Jisu

Meda veivinakati ena veivinakati nei Jisu, na noda veivinakati vakatamata ke sega ni yavutaki ena bula nei Jisu, e na sega ni ka dina. E ra kaya eso ni sa yaco tu na veitawasei e Yacata e Suva. Io, qori ga e Suva. Mai dela ni yavu e dei toka, dina ni sa mai levu na ka e rogoci, e ka bibi me dei tiko na yavu, na Lotu kei na Vanua. Era sa masumasu tiko mai nakoro, tomani ira ena veiyasai vuravura cava ga o tu kina mai na 4 am eastern time, Moniti  ki na Vakaraubuka, meda masulaki Yacata me yaco kina na veivinakati dina.

Kua ni mai yavalati keda na saravanua mai Kaibu, ni se bera o Kaibu sa bula tu o Yacata, kua ni veisautaka na noda rai na i lavo.  Eda mata sede kina, me VaKarisito tiko na noda raici ira na wekada, ke galala na boto mera vodo, ke galala na waqavuka mera vodo, ena dromu na boto, yali na waqavuka, o Yacata ena dei toka ga. Edaru na veirai toka ga ni dua toka ga na koro, dua na yanuyanu wavokita na kena cakau. Ni oti ga mai na koro, la’ki musu cau mai na Caumusuka a Yalo, sa gole sara yani nai lakolako, biu mai na koro kei Kaibu. Me matata na i cavacava, kaya o Tinai Lagilagi: “me dua a omu i eceece mai lomalagi” ke o veicati voli ga ena sega a omu jikina mai cake. 

E kauta mai na bula e taucoko

Na sucu nei Jisu, e kauta mai na bula e taucoko, vakayago vakayalo  talega. (Wholeness of life)  

 Na bula torocake e kauta mai na veivakatorocaketaki, i’a na taucoko ni bula e solia duadua ga ko Jisu,( Joni 10:10) au sa lako mai me rawa vei ira na bula io, me rawa vakalevu sara”. Au sikova e dua na vuvale, totoka na sitivikiti ni vuli era kabi e loma ni vale, i’a ena dua na i dabedabe, toka o vuni marama na radinivale (black eye) toka e dua na matana. 

E dua na turaga vutuniyau ni vuravura e vaqara wavoki na bula e taucoko. E volia na veiyanuyanu eso wili kina e dua e Viti. E muri qai kila ni marau e sa tu oti ena lomana, e na rarama ni vosa nei Jisu. Na matanitu ni Kalou sa tu ga e na lomamudou” e sega ni vakamarautaki koya na levu ni nona i yau, qai kunea ga vei Jisu na bula e taucko na reki kei na bula e taucoko.

Na talei ni bula ni sa tiko kei keda na Kalou, ena qai kauta mai na sautu dina sara:

E kauta mai na veilomani

E kauta mai na veivosoti

Kauta mai na veivinakati

E kauta mai na bula e taucoko

Na Kalou Levu qo, e sirova na vuravura me mai tamata, me vakila na mosi, na via kana via gunu, sotava na tamata leqa, na tauvi mate, na mate. Io, sa i dewadewa ni bula e taucoko vei keda na tamata kecega. Ena sega ni rawa ni vataucokotaka na bula na veika eda rawata meda taukena ke yali na Karisito. Ni tiko na Karisito sa tiko na bula e vakaibalebale, kei na bula e taucoko.

Oqori nai tukutuku ni Siga ni Sucu vei keda na veiwekani. Nuitaki ni na marautaki na Siga ni Sucu ena lalakai nei Vola Vanua. Meda rawata na kena i balebale dina.

Sa mai yabaki dua ena siga ni sucu qo na nona buli na Turaga na Tui Yacata. Keda eso eda sega ni duavata kina, kei ira eso era duavata kina, sa gole cake kina mataveilewai (Tribunal) na lewa me tau mai kina na dodonu ni ka era nanuma eso.

Erau a cabe ruarua ki vua na Turaga Tui Cakau na i liuliu ni vanua o Cakaudrove, mai na yasana ruarua, ratou na veibuli kei iratou na veisaqa ka coqa na lewa ni NLC. Oqori sa nomuni dodonu mo ni coqa e dua na lewa e tau me baleta na ka e tara na noda bula vakavanua,

Kevaka mo dou a veibuli na veicoqa tiko qo, e tu talega na dodonu me ratou saqata na lewa ena tau, o iratou sa veibuli oti.  I’a sa i tinitini ni ka kece na lewa ena tau mai na mataveilewai (tribunal).

Eda dui vakaraitaka na noda dodonu i’a ena qai la’ki vakatau lewa na Turaga ni Lewa. Oqori eda na qai vakacegu kece kina. E vakaraitaka toka nai Liuliu ni Vanua o Cakaudrove ni a yaco talega ena nona veiliutaki, a qai tau nai otioti ni lewa mai vei Turaga ni Lewa, me na qai davo galu kina na vanua.

Veiwasei:

Sa yaga meda raica vakayalomatua mo dou veiwaseitaka na vuvale e valelevu na i tutu kei nai tavi ni veiliutaki e Yacata. Sa oti o Naocovonu, sa oti o Vunidabi, sa gole na madigi ki Nadurutabua, sa vo o Nukuciri. Na ka e talei ni sa na davo dei e dua nai davodavo ni veibuli, kei iratou na buli me Turaga Tui Yacata. Oqori na Masikacukacu e nodratou ga na lewe ni Mataqali Turaga/Tokatoka Nasau

Sa vukei keda meda raica tale na tikina bibi oqo, na veibuli e sega ni dredre, i’a na kena cakacakataki na i tavi e bibi. Eda buli meda dau veiqaravi, o kemudou na tamaqu, noqu momo sa donumaki kemudou na madigi, dou vakarau, na dina se donu ni veibuli ena qai tukuna o gauna. Ena qai laurai na vua ni veibuli. Eda sa raica mai na veibuli e rua sa oti, meda vakacegu kina meda waraka na macala ni veilewai.

Tutu VakaTui Yacata

Eda madua ni vakasabusabutaki na i tutu vaka Tui Yacata me volai tu vei ira eso era sega ni gunuva na kena bilo ni Vanua. Kerei mo dou vakadodonutaka na tikina oya. E volai tu ena (FB)  Akuila Turagabeci the Tui Yacata, na i liuliu e se bera ni gunuva na bilo e dau kacivi me Vakataulala. E se bera ni Tui Yacata, kerei me dau qarauni na maroroi ni tutu vaka Tui Yacata.

Nai vakarau ni bera na veibuli me Masikacukacutaki e na loma ga ni mataqali, me qai kau kina Vanua, vua na Turaga Tui Cakau qai mai qaravi na veibuli.  Na veika oqori e dodonu me caka ka nuitaki ni sa caka oti. Ke dua e sega ni kila, i’a me qai vakasavui vua nai tukutuku ni Masikacukacu.     

Meda vakanadakuya na ka sa oti, meda sa waraka na macala ni veilewai eda na qai vakacegu kece kina.

Na wawa edau ka ni vuli veikeda kece. Eda na vulica kina na vosota, e sega     na ka e yali eda tubu vakayalo ena vosota vakadede. Eda vulica meda wawa ena mata ni Kalou (Jemesa 1:4) I’a me tini vinaka na cakacaka ni dau vosota, mo dou vinaka taucoko sara kina me kakua na ka e yali”

Na tiko wawa, e rawa ni dau mosi e na so na gauna, i’a sa tiki ni bula meda curuma na mosi e na kena waraki e so na ka me yaco. I’a ni sa yaco sa qai kune na vakacegu. [O ira era waraki Jiova era na vakaukauwataki tale, era na cabe cake me vaka era vakatabana vakaikeli, era na cici ka sega ni oca, era na lako tu ka sega ni malumalumu mai” (Aisea 39:31).

Meda duavata meda wawa. E levu na ka eda na sarava ni la’ki cava na wawa oqo. E sega ni qito me dua e qaqa ka dua e lusi, se drau tautauvata. E sega ni dua e qaqa se lusi, eda na matata kina mata i vuravura, ena qai davo galu no na Vanua. Ka buli cake edua na vanua vou, ena dua na gauna vou, kai taba tamata vou. Oqori na ka e waraka tu mai vakabalavu o Yacata.

 Ni marorya na nomuni bula meda yacova na gauna vinaka kei Yacata. “Sa tu vei au na Yalo I Jiova, ni sa lumuti au ko koya me’u vunautaka na yabaki vinaka I Jiova”   [Luke 4:18-19] sa sogo na yabaki makawa, sa dolavi na yabaki vinaka ka yabaki vou talega. 2012 e na yabaki vinaka vei Yacata. I’a meda veilomani vakalevu. Sa qai mana kina na Siga ni Sucu vei keda kece ni sa tiko kei keda na Kalou. Ni vakacegu na wekaqu.

Vinaka vakalevu na dau veitokoni tiko kina I Vola Vanua. Vakavinavinaka vei rau na lewa tiko na website; ratou mai Townsville, ka vaka kina mai NZ. Vinaka vakavakalevu.  Merry Christmas from Vola Vanua. See you next year 2012.

Vola vanua wase 13

VOLA VANUA 13

“Na Raivotu e Rua - Na Vale ni Lotu kei na Wavu”

Ni bula vinaka tale mai  na wekaqu. A mai galu toka nai VOLA VANUA ena kena rokovi ni solega toka na o loaloa na nodatou yanuyanu vakaturaga. Ena nona sa mai yali e dua na luvei Yacata, na bui ni gone mai Nabua, Ena Rogoyawa.

Vakayatuyatu:

Au a vakayatuyatutaka ena Facebook (FB) na Raivotu e rua, [Na Vale ni Lotu kei na Wavu mai Totovu] na wavu mai vua na noqu momo Volavola, me baleta na nodra vodo ka sobu na pasidia e na waqa; rua mai vei koya na tavalequ o Ena Rogoyawa, ka kaya va qo: “me qai nanumi tiko na nodatou Vale ni Lotu, ni sa makawa tiko mai, e na dua ga na cagi laba e na vakabalea ka yaga me nanumi tiko.”

Veivosoti:

Ni vosoti au na wekaqu ni a tauri cala na noqu vakayatuyatu balavu ni lolosi vei tavalequ Ena. Au sa rairai qase beak, sa balavu kina na noqu vakayatuyatu. Ni vosoti au, eda na qase kece mai eda na qai kila na kena i vakarau. Dau kaya o momo Te mai Kaibu, au sa qase beka? Sega sega se bera ni’u qase: io e vagauna na ka kecega.

Vei kemuni na wekaqu ko ni wilika na FB, au kerea meda na qarauna meda toka ga e na (issue)  ka kua ni biu na poidi ni veitalanoa me sa la’ki (personal) na nomu vosataka e dua na FB e wilika o vuravura. Era na kila kina na noda vakaloloma ni veivosaki, ni noda vosa ena dua na ulutaga me toka ga e na ulutaga (stick to the points).

Au a kaya na Raivotu ni Tara Vale ni Lot. Oqori na issue meda raica ka vakananuma kina e dua na bula yaga sa mai yali, ka sa tu na nona Raivotu, se Tatadra se Vision. Me’u vakaivolatabutaka: - oqori na Divine Vision; where there is divine vision, there is divine provision.

E na so beka vei kemuni e na kaya ni sega ni dau lotu na bui ni gone qo, ia na Kalou e solia na Vision vua e gadreva me solia kina. Na ka e tarava - na kena cakacakataki ka vakavotukanataki na Raivotu.

Veivakasewasewani:

Ni tauri cala na veivosaki ena basika kina na veivakasewasewani. Ko sa la’ki tukuna kina e vica vosa ni veivakasewasewani.

·                     La’ki kai mai ni’u lasulasu.

·                     Au sega ni tara na vale ni lotu.

·                     Vakayatuyatu balavu.

·                      Au uvuca tikoga na noqu davui.

Sa rui vakaloloma na i vakarau ni veivosaki ena FB ka me kua ni dau totolo na noda reaction ka berabera na noda reflection.

·                     E sega ni dua na ka lasu au tukuna. Kevaka o a cavuta mai na vosa qori, na nomu vosa ga ena vauci iko. Ke lomaqu me suka na vosa ko na mavoa ga kina.  I’a e sega ni vaqori na lomaqu ka’u doka i momo kei nei e na nodrau veisusu vei au.

·                     Laki cavuti mai ni’u sega ni tara na vale ni Lotu, era tara mai na koro. Io e dina,  era tara mai na koro. E vica ga n aka lalai au bau la’ki yaga toka kina. Au sega ni kaya ni’u tara, au veitokoni ga vei ira na tara.

·                     Vakayatuyatu balavu - au vakayatuyatutaka na tavalequ ka tiki ni noqu dra, ka dua keirau dau veirogoci ena tara ni vale ni lotu, baleta oya na nona raivotu. Drau vosota kei nomu brother ni sega ni vauqeti au na Kalou me’u rogoci kemudrau ni oqo na tara vale ni lotu, sega ni tara vale ni soqo.

·                     Au sega talega ni’u uvuca na noqu davui. Sega sara ni noqu i naki qori. Ke nomu vakasama qori, au doka vakalevu ni’u kila ni ko ni vuli vinaka. I’a dua ga na noqu i vakasala, ke yali na Kalou ena vuli vinaka sa i kuri ga ni rarawa. [“dou tawase tani vei au dou sega ni rawata e dua na ka”]

Na noqu bula e matata ga kina na vinaka ni Kalou. Au sega ni vuli vinaka me vakataki kemuni eso ni a rawati kemuni na nomuni tubutubu ena vuli. Ko ni kalougata kina mai vei au. I’a dua ga na ka au kila ni Kalou e maroroya na noqu bula me’u bau yaga vakalailai kina noqu vanua, ka gole mai kina vanua ni kau Lotu. Me nona na Kalou na cecere na lagilagi na dokai ena veika lalai sa bau neitou cau ki na nodatou vanua. Sega ni o au. Au sakitaka ga na neitou Kalou ni sa ka levu sara na nona loloma vei keitou.

Au sa na kaci Tavale mada ga me kua so ni bibi kina na veitalanoa. Au marau ni o kemudou ga na tavalequ dou via coqa tiko na ucuna mai Waisoata. Dou sega ni raica ni ucuna ga mai Waisoata e sema kina ucuucu mai Daku. Dou qai vakasamataka.

A coqalaki au e dua ga vei kemudou na tavalequ ena tara ni vale ni lotu, ni a cata ni’u sega ni valiuci koya kei na nona komiti. Au a kaya vua qo e sega ni tara vale ni soqo. Yacova ni tukuna wavoki vei kemuni e Suva ni bini tu na dinau ni vale ni lotu e na valenivolavola ni lotu. La’ki dua mai kina nai vola nei Vunivola Levu me vakamatatataka ni sega na dinau ni vale ni lotu mai Yacata. E tara oti na vale ni lotu ka sega na kena dinau e tu.  E vo tu kina nai lavo ni talatala mai Yacata. Sa vakamadua na levu ni veibeci.

Sa vaka e matau tiko vei kemudou na tavalequ na lasutaki ira na lewe ni Yavusa me ra vakabauti kemudou kina. Dou cakacaka ga vakadodonu me ra raica na lewe ni Yavusa na cava dou sa cakava.

Yacova ni tara oti qai kauti kemudou yani na Kalou me la’ki sarava na liga ni Kalou. Sa baci dua tale e via coqa mai qo, io dou tavalequ tikoga. Au sa loloma tikoga vei kemudou. Taro: a cava dou sa bau cakava vei Yacata? Dou bau kila ni lavo musu ni niu ni mataqali e qaravi kina na nomudou vuli?

 E dua ga na tavalequ au rokova o Tamai Mila. Au kerei koya me kauta na yaya ni vale ni lotu qai vakaio ka tatau mai na nona cakacaka me keirau gole ki vanua. O kemudou na kena vo dou dui toka ga qai vosavosa toka. Dou sa rui maqosa ni kumuna nai lavo ni vanua dou vulica mo dou solia kina vanua. Sa tu mai vei na ka dou sa kumuna? Soli ni Vuvale? Soli ni Mataqali? Vakau mai na niu ni sitoa dou mai taura e Suva me yacova ni lusi na sitoa. Kemudou ga na tavalequ dou sa rui vuku ni kumuna, dravudravua ni solia, sega ni nanumi na vanua. Lavo ni vale ni  vuli tara tu vakavo ka e vei na kena i lavo?

 O kemudou ga na tavalequ? E vei nai lavo ni sikolasivi? Dou tabaka me dua na kena i tukutuku matata me keimami wilika ka kila nai lavo keimami cau kina e na vuku ni soli ni vuvale. Dou la’ki vakamacala kina koro - evei na pepa e volai tu kina na nomudou i vakamacala? Keimami via wilika. Dou vakamatatataka, ke sega sa rairai suka na vosa vei kemudou na tavalequ. Sa rauta na veivakalolomataki. Era sega ni mataboko na lewe ni yavusa.

Dou vosota ni rewa i cake na noqu vosa vei kemudou na tavalequ dou veiliutaki tiko e Suva. E sega tale ni dua ena vosa doudou vei kemudou, me buli kemudou mo dou dau ni veiliutaki vinaka ni mataka. O au ga qo e na noqu kila na noqu i yatu vakavanua. Au na vosa doudou tiko kina vei kemudou baleta ni’u lomani kemudou. Dou wekaqu talega. Dou yalo matua dou ciqoma na noqu vosa me vinaka kina na vanua kei na tiko vakaveiwekani.

Au kerea mo dou vakasuka na veiliutaki vei iratou na mataqali Turaga. Lesu na vanua ena veiliutaki ni vanua ni ratou sa toka qori na gone mai Nadurutabua, Nukuciri, Nukutolu, Naocovonu, Vunidabi. Dou solia lesu vei iratou na vanua. Kerea na Turaga Tui Yacata me vadeitaka na nona lewa ni vanua vei iratou na kena mataqali. Ke ratou qai nanuma meda wasea nai tavi ia me ratou qai lewa. O keda na kena vo meda colata na lewa ni vanua. Me ratou kaciva na bose ni yavusa, lotu ni yavusa, keda na kena vo meda colata na kena cakacaka.

Ke ratou malumalumu talega na Mataqali Turaga. Au na vosa ena noqu kila tiko na kequ i sema vei iratou na Tui Yacata. Meda dui toka ga e na vanua e dodonu meda toka kina vakavanua. Kua mada a toka vapalagi. Keda kai Viti me vakaViti a noda toka, tiko a kena vosa, tovo, vakarau, valavala, meda maroroya matua de qai cawadru ka yali vakadua. Sega tale ni dua e na maroroya o keda ga nai taba qo.

Na veiliutaki ni vanua e sega ga ni ka ni tawa ni ulu. Sa ka ni loma vinaka kei na yalo matua. Ke tawa na ulu ka yali na ka e rua - loma vinaka kei na yalo matua, ena yakusurasura na vanua.

Dua noqu kerekere:

·               Vei kemuni kece ka vosataka na noqu bula, ni vakatusa vei Talatala mai Yacata ena vukuqu me vosoti kemuni kina na Kalou. Au sa loma vinaka kina mo ni sereki ka galala. Ni kua ni vakaberabera. E dau veivosoti na noqu Kalou.

Noqu i tatau:

Ni kua ni vosataka edua e lumuta na Kalou, dina beka ni’u tavalemuni. I’a  ena dua na yasana me qai vakasamataki tu. Au sega ni digitaka me’u I Talatala ni Kalou, io sa digitaki au na Kalou me’u nona i talai. E na noqu cakacaka vakaitalatala me tekivu mai Moturiki, Tavua me yacova na vanua ni kau lotu, o ira kece era dau coqai au vakaveitalia, e dau totolo sara na nodra leqa. Oqori na Kalou e vosayalayala vei au. E sega ni o au. Na noqu Kalou ena vala ena vukuqu. Oqo sa rui dina vei au. Au sega ni vakarerei kemuni, au tukuna ga e dua na ka dina e dau yaco ena noqu cakacaka vakai Talatala, ka yaga mo ni dau qarauna na veiwekani. A lausaba walega o Talatala Pita Ralaca mai Yacata. E vei o koya e veisaba? Qori e dua na kena i vakaraitaki rawarawa. Dou cakava e dua na ka meda sereki kina; - matanigasau kina Koniferedi.

Na veibuli vua na Tui Yacata

Au sureti keda meda sa vakanamata kina lewa sa tau oti mai vei iratou na NLC. Na lewa ni veivadeitaki ni Tui Yacata. Na matanigasau me vakayacori, I’a sa baci rorogo tiko mai na vakasama ni kena coqai. Sa rauta mada. Ni laivi Yacata me marautaka na nona gauna vinaka.

Au vakasarava toka na i taba ni veimeketi ni vakasobuduru ni vale ni lotu e Yacata. E solevutaki ni se qai tekivu na cakacaka 13/01/04. Sa tekivu me solevutaki na gauna vou kei Yacata.

Dolavi ena 23 June 2006. Oqori na tiki ni siga a bale mate kina mai  a yatu Solomone e dua na luvei Yacata, Sefanaia Sukanaivalu e na 1943. Sa oti sa marautaki na kena dolavi, era yaco yani na luvei Yacata kei na i liuliu ni matanitu o Viti mera la’ki talevi Yacata. Tarava na dola ni cakacaka e Kaibu, tarava na veibuli vua na Tui Yacata -25/12/2010.

Meda raica lesu

1.    Bale na vale ni lotu ena cagilaba o Amy Tiseba 2002

2.    Sobu na duru ena 13 Janueri 2004

3.    Dolavi ena 23 June 2006

4.    Dolavi na cakacaka i Kaibu 2009

5.    Buli na Tui Yacata 25 Tiseba 2010

6.    Vakadeitaka na  NLC 14 Seviteba 2011

7.    Sogoti na lewa, o koya ena vakacala e na mate kawaboko nona kawa. Au sa sogota ka dregata na lewa ni NLC. Me sa marautaka o Yacata na nona gauna vinaka. Oqori na vinaka ni Kalou vei Yacata.

Sa lako siviti na dredre; - mai na 1929-1999, 70 na yabaki. Ni oti na sainitaki ni vanua o Yacata.

(2000-2010) 10 na yabaki voravora ni lakolako e vakatara na Kalou meda curuma mai na dredre oqo me matata kina e vuqa na ka. Matata na noda tamata, tabu yani, matata talega na i yaloyalo ni Kalou nei Yacata. Na Kalou eda dau rogoca ni ra masuta ka  qarava mai na tukada, tubuda, tamada, tinada. E da sa mai tomana nikua me noda Kalou.

Sa sivi na yabaki ni bobula, sa dola na katuba ni tugalala, [sa liutaki ira na nodra Tui, io, ko Jiova ena nodrai liuliu Maika 2:13] E sega ni vakacalaka na buli ni Tui Yacata, sa buli me veiliutaki io, na Kalou sa nodai liuliu.

Ni kakua ni vakalatilati ni oqo sa nona gauna na Kalou vei Yacata. Ni vakasavasavataki kemuni, ni doka na Tui Yacata, ni rerevaka na nomuni Kalou, ka qaravi koya ena yalo dina kei na yalo savasava.

Ni marautaka na nomuni bula na luvei Yacata, ni qarava vinaka na nomuni Kalou. E sega ni ka wale na nomuni ogataka na Kalou vinaka qo. Ko ni sa tara na nona vale me dau qaravi kina, tara na vale ni nona i talai, ka sa tiko vinaka kina. Au nauma na matamasumasu ena vei 5 na kaloko ena mataka lailai ni qaravi tiko nai tavi bibi oqo me yacova na kena oti.  Sa dina nai Vola Tabu “Na ogaoga vakayago sa yaga vakalailai ga, ia na Lotu sa yaga e na ka kecega, sa yagataki kina na ka ni bula qo kei na bula talega sa bera mai”

Vakavinavinaka:

Au nanuma me’u vakavinavinakataka e vica na turaga yalo dina era biuta na nodra cakacaka me ra la’ki tara vale ni Lotu i Yacata.

Rusiate Vulakoro: - e kerei me tatau mai na nona cakacaka e Suva me laki tara vale ni lotu, vakaio kauta na i yaya ni vale ni lotu ka la’ki veivuke ena cakacaka me yacova ni oti. Kolinio Vuli mai Wai, Pita Tawake kei Sekove Vatuvatu: - eratou biuta tu na nodratou cakacaka me ratou la’ki tara vale ni lotu ki Yacata. Oqori e vica na turaga yalo dina era biuta nodra vuvale kei na cakacaka me baleta na ka era vakabauta.  Aminiasi Cama: - na veivosakitaki na dau varovaro mai Taveuni, kei na nodra vakauti ki nakoro, na volitaki ni sasalu me vukea na cakacaka bibi oqo.

Au nanumi ira talega era dodoliga kina cakacaka ni vale ni lotu: - Epineri Sekibouma mai Townsville kei Semi Lacabuka Tadulala e rau solia nai solisoli levu ka laki sobu kina na duru ni vale ni lotu. Au vakavinavinaka talega vei Iliesa Bilitaki mai Auckaland kei na nona matavuvale na soli  me vukei kina na tara ni valeni lotu vou.Vinaka Julius Rex Tadulala mai na Australian Navy na nomu veivuke e na soli,au nuitaka me na toso tiko ga me vukei na delani yavu.

Au sega ni guilecavi ira na turaga kei na marama yalo dina ena vuku ni vanua lotu kei na matanitu mai Yacata;

Nai Talatala e vakasobuduru: Rev. Josaia Vakatale, Tuirara Levu Ilaisa Were

Nai Talatala dolava na Vale ni lotu: Rev. Viliame Lakia

Tuirara levu: Peni Qusa na luvei Samuela Taione (Snr)

Masi ni Vanua yalo dina

Tui Yacata vakataulala: Uraia Tawake

Matapule Vakataulala: Jona Bovoro

Tui Daku Vakataulala: Sai Vulakoro

Turaga, Marama yalo Dina ni Vanua sa kerei vei Tuirara Levu ka sa solia mai me biu na yacadra, me maroroi tu e na website. Sega ni guilecavi ira na gone vuli kei iratou na Qase ni vuli ena nodra liutaki ena dau taki wai ka cola nuku me uli kina na simede.

O ira na marama e na i vakasigalevu kana ika bulabula, kei na gunu ti ena tolu. Vinaka vakalevu na yalo dina vua na nomuni Kalou.

E sa toqai na yacamuni kece ena VOLA VANUA mera na qai dau wilika na luvei Yacata era tu ena veiyasai vuravura. Sa i kemuni qori na cola galugalu tu na cakacaka ni vanua, Lotu kei na matanitu. Sa i kemuni talega koni tara cake tiko na vanua me vinaka.

O Ira na Turaga yalo dina:

A Mateiwai, S Lealea, F Jone, U Bauleka, T Lave, P Raikaki, M Vuli, J Raikoro, Livai Rabebe, E Sereivale, J Suluka, K Koroi, A Cabe, A Paloto, I Volavola, M Volavola, Isikeli V, J Vukibera, Isikeli V, I Lesi, J Buisena, J Lagi, Misaele M, Master A Orisi, Master Nacanieli Bale, U Matai, Cakacaka B, Cama S, Tukana S, A Turagabeci, Simeli S, Jolame B, Mosese M Jnr, Jale S.

O Ira na marama yalo dina:

Mrs Vakalala, Leba Vuibureta, Fane Tadulala, Siteri T, Filiti Koto, Karelaini V, Koto V, A Moala, Apekali M, Senimili C, Ledua  V, Sereima T, Mereani C, Susana R, Rusila R, Silipa K, S Gu, V Tinai, K Ranadi, L Yabaki, M Rarawa, A Tadu, Salote L, Senirewa V, Jojivini L, Timaima Biu, Milika Mudu, M Bole, Mere S, Kawabula S, Jossie B; S/N Melaia K, S/N Sereana, Abraham & Nina Fongtoi,

Na i sulu ni vale ni lotu kei na uabale

Vakavinavinaka vei Nana Leba Vuibureta kei Radini Talatala Fane ena ukutaki ni vale ni lotu kei Talanoa Waqawai ena kesati ni sulu na uabale ni valenilotu. Vei kemuni e lutu na yacamuni sa kerea na Tuirara Levu Peni Qusa, na luvei S Taione, me na qai toqai ena VOLA VANUA 14, kei na yacadra talega na gone vuli ena qai biu yani meda wilika. Au sa kerea tiko vei rau na turaga e rau lewa tiko na Website qo ke rawa me qai biu yani na kemuni taba ni cakacaka.

Vakavinavinaka talega vei kemuni na luvei Yacata ena vanua ni cakacaka, veiyasai Viti taudaku kei Viti, ko ni dodoliga ena sasaga levu qo. Ke sega beka ni toqai na yacada, sa noqu masu me drdrovi keda vata na nona veivakalougatataki na Kalou na Tamada.

Era na sega ni tara vale ni lotu na itabatamata taucoko ka na donumaki ira ga eso. Eda vakavinavinaka vua na Kalou ni donumaki keda. Na vale ni Kalou sa i vurevure ni tiko sautu kei Yacata ni dau qaravi kina na Kalou. Na Kauveilatai e Matana ki lagi ni koro ko Yacata, e cecere duadua e loma ni koro, sa vukea na lewe ni yavusa me ra dau nanumi Jisu ni ra raica na kauveilatai.

Sere levu 40

Kauveilatai i Jisu, Sa noqui drodro

Au tiko e vukuna ga, Kau cegu tu oqo

Sa noqu vale edaidai, Ena lekutu ca

Ke sigalevu tutu mai, Au vakacegu ga

• Era sa mai marau tu na luvei Yacata ena gauna oqo, ena nona veivakalougatataki na Kalou, ni kua ni guilecavi koya e solia tiko na veisaututaki oqo.
• Era sa mai vuka ena waqavuka e na i sau lailai sara era sa mai tauri lavo ena veimacawa, sega ni saumi na i vodovodo ni la’ki cakacaka -  oqori na Kalou

Au a vunautaka tiko vei kemuni ni ko ni na sarava na liga ni Kalou qo ni sa qaravi oti na nona cakacaka, me liu na Kalou meda qai muri na tamata.

O ira na wekada e Suva era sa musuka na nodra cau kina sau ni Talatala, ia de sa tara bi beka nai colacola ena vuku ni leqa ni matanitu. Sa yaga meda cola mai na koro ni dredre tiko na bula e Suva.

Ia o kemuni ka tiko mai dela ni yavu, me dina na nomuni qarava na Kalou. E dua tu na i vakarau ni tamata me guilecava na Kalou ni sa tu vinaka. Au nuitaka ni sega ni na vaka oqo ko Yacata.

O Isireli, ni sa tu vinaka era sa qai vuki tani, ia sa dau muri ira na kuita ni loloma. Sa vakaro o VOLA VANUA me qaravi na Kalou, vakayalo ka vaka i dina, qaravi na Vanua, vuvale kei na matanitu.

Me maroroi nai lavo, solia na nomuni katini kina lotu, me suka tiko vua na Kalou na ka e dodonu me nona na Kalou. Maroroi na i lavo me baleta na vuli ni luveda. Sa sega na i ulubale ka me keimami sa cegu na vakau i lavo ki na koro. Meda yalo matua ka ni dau vagauna na ka kecega.

Sa kena i lutua ga meda veinanumi ena masu, mera nanumi na luvei Yacata era tu yawa. Me vaka era dau qarava na tukada taumada. Sa mai cava e ke o VOLAVANUA. Vinaka vakalevu na noda sema tiko ena sala ni rogo i talanoa ni vuvale. Vakavinavinaka vei rau na Web Master mai Townsville kei na Web Editor mai NZ ena nodrau gauna me vakadeuci kina eso nai tukutuku ni VOLA VANUA. Ni vakacegu mada na wekaqu me yacova na noda veirogoci domo tale ena wase 14.

Ni moce mada ka me vakalougatataki kemuni ko Jiova, Serauni kemuni na matai Jiova, vakanamata vei kemuni ka solia vei kemuni na nona vakacegu.”

Wase 12

Ni bula vinaka tale na wekaqu. Oqo na wase tinikarua ni VOLA VANUA. Ke na rewa i cake ka rogo bibi, au kerea na nomuni veivosoti na wekaqu, ni yaga me vakaraitaki eso na ka e dau vunitaki tu me vukea na toso ki liu ena bula savasava. Era dau kaya na buinigone ni Yacata, eso na ka e sega ni dau talanoataki (sacred) e tabu, ka maroroi vinaka, se ca ka me maroroi. De o koya beka qo e dua na wakatu ni nodatou leqa? Tabaki sobu ni ca, ka sega ni vakatusai se bulubulutaki se matanigasau.

Na i Vola Tabu e dusia na ka taucoko era dau cakava na qase ni Isireli, sega ni vunitaki e dua na ka, me ra vuli kina na luvei Isireli mai muri ena ka era dau cakava na nodra qase. Kena ivakaraitaki o Juta e moceri Tema na vugona ka bukete [Vakatekivu 38:12-26]. O Tevita e tokalulutaki Pacisepa na wati Uraia na Itaiti, me yacova ni la’ki mate ko Uraia me tauri Pacisepa me watina, na tinai Solomone na Tui [ 2 Samuela 11:2-26].

Au sega ni tokona na veimoceri vaveivugoni nei Juta, se tokalulu kei na laba me vakataki Tevita. E rau sega ni savasava ruarua, i’a e koto kina eso nai tukutuku bibi ka yaga meda vulica. Na rerevaki ni valavala ca kei na Kalou dauloloma dau veivosoti.

Ena wase tinikadua, au sa biuta tiko yani kina na i naki ni VOLA VANUA. Ena wase tinikarua au na sereka kina na veika sa yaco oti vei keda meda vuli mai kina.

Au doka na nomu didgidigi mo kua ni ciqoma na noqu vakatutu.

 

Nai Tavi ni Bati, Gonedau kei na Mataisau

O iratou na i tutu qo eratou tutu veiwekani ga ni dua na vanua. Na Bati e tiko tikivi ira na Mataisau. Na vei ka era dau qarava na Mataisau - na kena ta na Drua ni Valu, Waqa ni Viti, na i Yaragi, nai Wau, na Moto, na i Kolo, na Dari se Tanoa, na Bilo, na i Cula, na tara ni Bure vakaviti. Na veivanua kece e Viti e ra tu na kena Mataisau, wili kina o Yacata. Na Mataqali o Dakuicake e rua na kena i Tokatoka; - Nabua kei na Namoli. Era tiko kina na i tavi vaka Bati, Mataisau, kei na Gonedau. E na yaga me datou kila edatou Bati Leka se Bati Balavu? E duidui na nodrau i tavi; - nai tutu au cavuta toka mai cake, eratou tutu vakaitavi, se dau veiqaravi; - qarava na vanua kei na kena Turaga.

Na i Tavi Ni Bati

Na Bati me maroroya na vanua. I’a medatou raici kedatou mada na Bati? Na nodatou vakaitavi ena vanua, e datou dei tiko ena i tavi ni veimaroroi kei na veitaqomaki?

Me’u cereka mada eso na taqa ni pepa makawa me wiliki. Vale ni Walesi kei na Positovesi, edatou a qarava mai na Bati, cava na kena i talanoa bula? Edatou sa maroroya tiko na vanua? Lavo levu era yali mai na Positovesi e na ligadatou, manidia ni koronivuli , chairman ni koro e Suva, yali nai lavo ni sitoa ni Koro e ligadatou, tou baci mai lewa tu na i lavo ni scholarship ena kena wasei?

Tou sa baci mai via lewa na veibuli vei Tui Yacata. Taro: O cei sara mada o kedatou na Bati? E rua na veubuli tou sa cakava oti ka sa matata koto na kena i soqoni ni oti na veibuli; - na Kawaboko kei na Galu. Sa yaga me datou raica vakayalomatua. E rua na Tui Yacata edatou bulia, e tarai rau tiko qo na kena revurevu ni sa kawaboko tiko mai na kawa nei Tua Tiko ka ra sa galu mai na kawa nei Tua Vue.

Taro? A bau kila na Turaga na Tui Cakau na veibuli e rua oqori? E bau kilai ena kena valenivolavola ni Veitarogi Vanua? Kena i sau;- Sega sara ga ni bau kilai mai vua Na i Liuliu Ni Vanua o Cakaudrove kei na Valenivolavola ni Veitarogi Vanua. E rua ga na veibuli e kilai tiko ena gauna oqo; - matai ga o Ratu Paula Raikaki levu kei Ratu Koroi Radredre na kena i karua.

Tou sa baci mai via bulia tale e dua na Tui. Me sa buli o momo Samu. Taro: Momo Samu ko via buli mo Tui Yacata? Se era via veibuli tiko na Bati? E sega ni dua e na tarova ke datou via buli Momo Samu datou bulia. I’a na kena i soqoni ga e na qai muri mai. Na ka kece e na ceburaki e na delavuvu ni vale.

E ratou sa veibuli oti na mataqali o Valelevu ka ratou sa muria na kena wakolo vavanua. Sa caberi na kena Kamunaga vua na i liuliu ni Vanua o Cakaudrove, Turaga na Tui Cakau. Sa cava ki na Valenivolavola ni Veitarogi Vanua. Ke dou via veibuli na Bati, i’a me cabe ki Valelevu vua na Turaga na Tui Cakau. Ke sa vadonuya qai toso na kena sasaga. E yaga me datou kilai kedatou mada.

O cei sara mada o kedatou? Tou lako mai vei? O tukadatou e lako mai vei? Cava na vu ni nodra lako mai ki Yacata? E datou Bati nei cei? E kune tiko vei kedatou na i tavi dina vakabati? E yaga medatou sauma mada na taro oqori me matata kina na cava edatou via cakava tiko mai Yacata.

E yavavala tu o Yacata e na dua na gauna balavu me vaka au kaya toka ena wase tinikadua. Me datou bau raica ni datou okati tu ena loma ni tiko yavavala qo. E vakaloloma na vanua ni mai leqa tu na Positovesi ka yali tu na kena i lavo levu, lausaba na i karua ni talatala o Pita Ralaca mai vei dua ga vei kedatou. Mai tara vavo na koronivuli ni mai yali na kena i lavo.

Au kerei kedatou na Bati me datou raica lesu na ka sa yaco oti; - na Kawaboko, na Galu, na leqa ni Positovesi, na luvu e wai ni boto eratou yali kina na wekadatou, luvu na waqa mai Vuna edatou vamatei ira kina e lewe tini na kai Vuna, kama na luvedatou mai Lautoka, Kama na vale mai nai katolu eratou yali kina na wekadatou, yali dole nei Puamau ni a dodonu me la’ki qarava na matanigasau qai la’ki vadaroi. E lesu mai ka mai mate dole tu. Na mate ni kawa sa drodrovi keda tiko mai ka kena i wali ga na vakamalumalumu kei na veivutuni ka lesu vei Jisu. E na cava ki vei na yalo kaukauwa? A kaya e dua na tavalequ ni datou sega ni tamata ni soro. Sa tu mai vei ni kua ni sa mai mate dole. Na matanigasau me caka.

Me i cavai na via veibuli? Laiva ga vei iratou na Sauturaga, na mataqali o Naniti me ratou qarava. Na Bati me tu ga me veitaqomaki ka bai ni vanua. Sega ni Buli Vanua. Sa buli o Tui Yacata ka dou qai qiri kava e na vakasausa. Tou sa qai vakaraitaki kedatou ga ni datou sega ni kai Yacata dina. Tou kai Yacata vakapepa? Io beka?

Kai Yacata vakavanua sega ni laurai na kena i vakarau vakaturaga. E kunei ga na kena i vakarau vakaisi, lolovira. Ni buli na turaga ni dua na vanua, era na rokova na kai vanua dina koya, na i vakarau e vakaraitaki e na 25/12/2010. E dusia ni o kemuni o ni sega ni doka na veibuli koya ko ni sega ni kai Yacata dina. E lako mai vei o tukamuni? Mo ni mai beca kina na veibuli ni Vanua o Yacata. O Yacata sa via vakatamani, ka vakaturaga, i’a eso vei keda eda qai coqa tiko, ka da sa vakaraitaki keda tikoga.

Na ka e volai ena pepa ena vakaraitaki e na i Vola Tamata. O VOLA VANUA sa vola tiko na ka eda vakayacora tiko ka mera wilika na luvei Yacata era muri mai. [your expression reveals who you are” it’s not how you look at others, it’s how they look at you”) gumatua mo vakaraitaki iko mo vinaka e na matani Kalou;) sa mai rogoci ni datou sa baci via veilewaitaka na NLC ke sa vadeitaki o Ratu Koroi me Tui Yacata.

Na cava sara mada o keda? Na Bati, se Sau Turaga? Meda dui kilai keda mada. A lako mai vei o tukada? Sa rewai cake na noqu vosa, [tabu yani] au tovolea me datou raici kedatou me datou kila na vanua eda tou toka kina ka me kua na viavia turaga ka kua ni via Sau Turaga.

Kevaka eda Bati meda Bati ni Vanua. Taqomaka na Vanua, maroroya na Vanua, kua na via Buli Vanua. Eda sa veitiki ni yago ni dua na Vanua. O kedatou na Bati ni vanua o Yacata e yaga talega me datou kila ni tiko talega na nodatou i tavi va Gonedau, kei na Mataisau. Oqo e tukutuku vou vei kedatou baleta na nodatou sesewa ka lecaika kei na viavia turaga. Edatou sega mada ga ni kilai kedatou tiko, i’a oqo au sa na vakaraitaka.

Gonedau ni Vanua:

Taro: O cei na Gonedau kei Yacata? Na Gonedau kei Yacata eratou a talai ki Vatuvara me ratou dau salu mai me kau ki Vale levu vua na Turaga Tui Cakau. Yaco na gauna eratou sa la’ki via Buli Turaga mai buli kina me ratou vatoka me Tu-i-lau.

E tu ka raica na veiyatuyanuyanu ni cere duadua o Vatuvara e qai lau na matana me sa turaga levu ni cere duadua na nona ulunivanua [refer to veitarogi ni qoliqoli kei Vatuvara] na gonedau eratou a gole ga mai na Mataqali o Daku. Eratou a qai talai talega na Bati me ratou la’ki ravuti iratou, vakamai na koro ka ra se na lewena [Se ni Valu] era tu nikua na kena kawa mai:

• Vanuaso, Gau (Lomaiviti)
• Dau ni Moala (Moala, Lau)
• Vanuavatu (Lau)
• Narocivo (Nayau, Lau)
• Mago (Lau)
• Vanuabalavu (Lau).

Au sega ni buli talanoa ni oqo na nodra i talanoa na tukaqu, na vugoqu me baleta na vanua o Yacata. [Nai Valu mai Vatuvara] Oqo na vu ni kena lala o Vatuvara.

Taro: sa qusi na kena loaloa se sega? E se bera ni qusi na kena loaloa ka na yaga me qai raica na Turaga Tui Yacata na tikina qo. Na ka au via dusia; na buli turaga vakaveitalia a caka mai Vatuvara ka tini kina na rusa kei na lala ni vanua.

Eratou talai na Bati me ratou la’ki ravuti Vatuvara e na vuku ni buli turaga a caka mai kina. I’a edatou sa mai via buli turaga tale ka sa buli oti e rua na Tui. Na leqa vata ga mai Vatuvara e sa mai yaco tale qo e Yacata: - na Kawaboko kei na Galu. Na Kalou e bulia na galu. E yaco na galu me dusia na cala ni ka e vakayacori. Era sa vakaloloma wale na gone ena lecaika ni lewa mai vei ira na qase.

O cei na Mataisau?

O iratou na i tutu qo eratou tutu veiwekani ga ni dua na vanua. Na Bati e tiko tikivi ira na Mataisau. Na vei ka era dau qarava na Mataisau; na kena ta na Drua ni Valu, Waqa ni Viti, na i Yaragi, na i Wau, na Moto, na i Kolo, na Dari se Tanoa, na Bilo, na i Cula, na tara ni Bure vakaviti. Na veivanua kece e Viti era tu na kena Mataisau wili kina o Yacata.

Au sa vakayalotaka na kena ta mai Yacata na Drua Vesi nei Ratu Joseva Lalabalavu na Turaga Tui Cakau. Ni oti na Drua levu qo a qai sokotaki ki Taveuni mai vei koya na kena Mataisau Ilaitia Bale na tukaqu. Au dau la’ki saravi tukaqu voli ena nona maqosa ni taya tiko na Drua Vesi levu qo. Sega walega ni taya na Drua Vesi, e taya talega na Takia se waqa ni Viti mera dau soko kina. Au saravi koya talega ni a taya na Tanoa, Bilo vesi, tanoa ni vakalolo, kei na veiyau vakaviti eso. E vadeitaka vei au na i tutu Vamataisau e tiko vei iratou na neitou qase na tukai keitou. O kemuni kece na dra ni Tokatoka Namoli, kai Korotiki, e curuma tiko na nomuni bula na dra ni Bati kei na Mataisau.

Na Mataisau o iratou na Kai Korotiki ena Tokatoka Namoli ena loma ni mataqali Dakuicake. Na yavavala ni Mataqali o Dakuicake ena yacova na oti ni vuravura ka na basika tiko na nodatou malumalumu ka sega tiko ni taucoko na nodatou i lakolako ni yali tiko e dua na dra bula ni mataqali.

Na kai Korotiki e sa tu na kedratou Vanua kei na nodratou dela ni yavu. Sa gauna qo mo dou rai vakayalomatua. Na nomudou kaukauwa e tiko mai Korotiki. Na nomudou rogo e nai valu e lako mai Korotiki. Na kena bui ni gone, o Nau Fane Kuva, e kauta yani na qaqa dou mai vakarogocataka tu ena levu ni sesewa kei na lecaika. Na Vakasenuqanuqa ni VC a caka mai na yasana vaturaga mai Ra ena kena koro ni yasana mai Nukuloa ni kilai na vanua e drodro mai kina na wai ni sucu mei Sukanaivalu.

Sa tekivu na kena veivosaki ni cara sala na kai Korotiki kina neimami Uluni Vanua ka matata tiko vei keimami. I’a keimami sa mai vacegu toka e nodra ucuni vatu a Turaga Tui Cakau me vaka na nona kerei valu. Sa mai tu kina na keimami vanua. E tu na keimami vanua e Cakaudrove, Lomaiviti kei na Yasana vaturaga o Ra. O keimami na kai Yavulevu ena yasana vaturaga o Ra. Eratou kila tiko qo na turaga ni yasana ko Ra. Era dau kacivaka e loma ni koro ni keitou kai Gau kai Ra. E dina ni oya na vanua eratou cavutu mai kina na neitou qase ka matata tu vei keimami na yavutu kei nai naki ni nodratou gole mai na neitou qase ni a kere i Valu na Turaga Tui Cakau me mai maroroi o Lalaga Vesi. Au nuitaka ni da sa dui kilai keda tiko na tiko mai dela ni yavu.

Au sa cara sala oti yani vei kemudou, keimami sa cabe kece yani na lewe ni Tokatoka Namoli/Kai Korotiki, keimami sa la’ki matanigasau oti. Ke dua na nodratou baleca na tukaqu se tamaqu me keimami vosoti. Mera sereki mera galala. Dou sa ciqoma na kena kamunaga kei na kena yaqona. Keimami cabe kina Vanua, kei na Lotu. Keimami sa savasava ena mata ni Kalou, vei kemuni talega na turaga, marama, ni vanua vaturaga o Yacata. Kena i vakadinadina o Talatala ni Tabacakacaka, Rev. Viliame Lakia kei Tuirara levu ni Taba Cakacaka Peni Qusa (2006).

Au vakacilava tiko e dua na rarama meda raica, meda kauti keda sobu mai ki ra. Yalo malumalumu meda veivosovosoti, veivakatusai, meda veiciqomi vakaveiwekani. E dua e kaya tu mai ena FB sa rauta mada.....qai dua e sauma, sega ni cava eke.....

Sa vaka e matau tu vei keda meda cakava eso na ka vakaloloma vei ira na wekada, oti meda qai mai vakalecalecava tu yani. Oqori na viavialevu kei na qaciqacia ni keimami tamata ka sega ni manumanu me vakayacori tu vei keimami na i tovo lolovira me qai tukuni tu mai sa rauta..[.e dau kalawaci ga na kau, sega ni dau kalawaci na tamata]. E rau buturaki na vugoqu e mataqu, dave na nodrau dra e mataqu, sa qai mai via kovei tani tale na nodrau i tutu vakaliuliu ni tokatoka Nabua?

Sega ni bau dua na kena veisorosorovi me caka. Nai Valavala Ca e sega ni ka me da via vunia se cakitaka. Meda ciqoma na cala era cakava na tukada/tamada, meda vakatusa ni koto na kena i vakarau vakavanua. Me kerei na veivosoti meda sereki meda savasava. Na i tukutuku au sa vola tiko oqo era na qai dau wilika na luvei Yacata era muri mai me ka ni vuli vei ira.

Na Veibuli vua na Tui Yacata:

Sa oti na vei buli e na 25/12/2010, sa laki rogoci mai vei iratou na NLC, vadeitaki tale na lewa ena 14/9/11.

Vica na ka sa matata kina:

(1) sega ni dau veibuli na Bati vei Tui Yacata

(2) cala na veibuli sa caka oti vei Jofiliti Tiko kei Savenaca Vue

(3) vadeitaki o Ratu Koroi Radredre me Tui Yacata

(4) me vaqarai na sala dina era dau cakava na qase ena kena buli na Tui Yacata.

E da vavinavinaka vua na Kalou ni sa basika eso na Dina me buluti kina na Lasu. VOLA VANUA sa dusia oti ena wase 9-11 ni sega ni dau veibuli na Bati ni Vanua o Yacata, ka sa dusia talega ni o rau na tukaqu erau sa buli oti esega ni donu, ka ni a muria mai na qaqalo ni Liga ni Kalou ka volavola mai Papiloni vei Tui Nepukanesa sa vakarautaki ena i vakarau bibi. Io drau sa mamada ga, o Nepukanesa e vakamatei ena viavia turaga levu duadua.

Sa oti na nomudrau gauna. E mamada ni rau lasutaki wale tu ga ena dua na tokavoki ni Via Buli turaga, yaco me lala kina o Vatuvara, kama na kena koro, vatokayaca kina o Kakama na baravi mai Vatuvara. Bula tiko ni kua na yaca Bulivakarua? turaga, O Vatuvara e kama ka rusa lala na yanuyanu, cawadru mai Yacata ena viavia turaga. O Kaibu a kama talega ka valalai na yanuyanu, cawadru mai vei Yacata ena viavia turaga. Nai Valu mai Qereqere kei Matavura Tabu. O rau na yanuyanu e rua oqo e rau lutu ena i tukutuku raraba kei Yacata ena vakasama ni viavia turaga kei na buli turaga. Me sa bau Turaga levu ga na Turaga Tui Cakau ka ni volitaki rau na yanuyanu oqo.

VOLA VANUA e vakasala: medatou matanigasau na Bati ni cala na veibuli edatou sa cakava oti. Na [TSUMANI] se ua Lokaloka, e rerevaki ni sa tale ki wasaliwa. E yacana na UA TALETALE. Ni vakarau e dua na Ua Taletale ena cabeti Yacata me kauta lesu ki wasaliwa na ka ca. Kua so na yalo kaukauwa ni bese ni ciqoma na domo ni Parofita, ni yalomalumalumu ga meda lesu vua na Kalou.

Kena i wali:

Na matanigasau e sega ni bera meda cakava meda bula kina. nNnumi Ninive era veivutuni, soro vua na Kalou ka vakabulai na koro levu qo. 120,000 na gone era tiko kina kei na kena manumanu qai lomani ira na Kalou ka vakaroti mera veivutuni me rawa kina na bula. Io era sa bula.

Ke sega ni da veivutuni, namaka na Ua Taletale eda na qai vakataki Taia kei Saitoni meda i sigasigani ni lawa. E nomuni na digidigi. Ni digitaka e daidai na cava meda cakava. Taumada meda ciqoma ni sa tu na noda malumalumu, meda veivutunitaka, vakatusa ena kena gaunisala vakavanua. Vakalotu me dua na kena siga ni noda veisorosorovi - “Yacata Sorry Day”.

E sega ni kena i naki me veisau na Tui Yacata, se Matapule se Bati, e dui tu ga i’a me matata ka savasava ena mata ni Kalou me sa savasava na lomada ni sa buluti na veika kece era cala kina noda qase ka mai sobeit keda tu na kena revurevu. Meda yalo malumalumu ka duavata kei na dau ni Same 139: 23-24 Mo ni dikevi au, na Kalou, mo ni kila na lomaqu; mo ni vakatovolei au ka kila na lomaqu (24) ka raica ke dua na i tovo ca vei au, ka tuberi au ena sala ni bula tawamudu”

Psa 139:23 Search me, O God, and know my heart; test me and know my anxious thoughts. Psa 139:24 See if there is any offensive way in me, and lead me in the way everlasting.

Kemuni na wekaqu na ka kece qo e na mai cava. Taro: cava nai cavacava ni lakolako? Bula tawa mudu se rusa tawa mudu? Au sureti keda kina Bula Tawa mudu, sa tu vei Jisu na kena katuba, na veivutuni, vakatutusa, biuta na ca gole vei Jisu, meda bula. Meda loma vinaka ka yalo savasava.

[sa i yau levu na lotu kei na loma vinaka”o cei ena cabe cake ena uluni vanua i Jiova? O ira ga sa liga savasava ka yalo savasava] sa kalougata o ira na yalo savasava era na raica na Kalou]

O Yacata ena biu tu mai eda na gole yani vei koya na dau veibuli, na Kalou na tamada. E kena katuba ko Jisu na Karisito na luvena e kaya na nona vosa, “sa sega ni torovi Tamaqu walega e dua na tamata ena vukuqu ga” Joni 14:6). Na yalo savasava, na loma vinaka, na veivosoti na veiciqomi, ka me sa rauta na veiqati, na duiyaloyalo kei na veidusi, ni sa voleka ni lesu mai na Turaga ko Jisu na Karisito. I’a me savasava tiko na lomada na tamata ka meda vakasinaiti ena nona Yalo Tabu me liutaka na noda bula meda lako voli ena Yalo Tabu meda cakava kina na loma ni Kalou.

Cau Musuka yalo

Ni mate e dua na lewe i Yacata e na kamusu na taba ni cau mai na Cau Musuka a yalo. A ya mai na daku ni vanua. Taro: ni o musu Cau oti, ko na qai gole ki vei? Ke sega ni matata nai lakolako, taba ni cau kece e kamusu koto qori e na qai soqoni me kemu buka. Nai Vola Tabu sa dusia nai cavacava ni lakolako. Kua ni da cava ga e taba ni Cau. E dua sa rube oti ena taba ni kau me kedaru i sosomi, sai Jisu na Karisito. Na i karua ni tamata ca e rau vakoti vata kei Jisu ena taba ni kau e cava toka ga ekea. E dua vei rau e sivita na taba ni kau, e kaya vei Jisu, Turaga ni nanumi au ni ko ni sa lako mai ena nomuni matanitu. Qai sauma ko Jisu ena siga ga e daidai e daru na tiko vata kina mai Parataisi”. Na nodatou culture mai Yacata ni mate edua, e voleka ki Kalivari ena vakasama ni tabani Kau kei na taba ni Cau. Na kedrau duidui walega ni o Jisu e sivita na taba ni Kau ka la’ki cava ki Parataisi. Medatou kua ni cava toka ga e Yacata, meda cava kece vei Jisu. Ni qarauna na nomuni bula ni sa toso yani nai lavo ni veivakasaututaki ni Kalou ka meda kua ni mataboko de so ena cava toka ga mai Cau Musuka yalo.

Na Veivakasavasavataki Vakavanua Vakalotu:

Au sa tuberi keda tiko mai ena vakasama ni veivasavasavataki. Na Lotu sa qarava oti e dua na veivasavasavataki mai vei iratou na tabana ni Lotu ka sa veivuke na Kalou meda raica na noda malumalumu ka ciqoma ka veivutunitaka, vakatusa, ka biuta. Na kena gaunisala ni vanua na matanigasau. Au a kaya toka mai cake ke vaka eda sa loma vinaka kina me vadeitaki e dua na kena tiki ni siga me qaravi kina, sega beka ni rawa meda duavata kece kina. I’a na lewe vica sa loma vata kina me vadeitaka na Turaga Tui Yacata ka tau na lewa ni Vanua me sa vakayacori. Na kena tiki ni siga meda kila kece ka meda vakadinadina bula ni sa yaco na soqo ni veisereki kei na veivakabulai.

Na Tatadra ni Gauna Vou:

Na yaca qo e sega ni vou vei Yacata ni sa vakatokayaca oti ena dua nai soqosoqo ena dua na tatadra ena 40 na yabaki sa oti - na Gauna Vou Co-op - na nodra tatadra na qase me baleta na gauna vou kei Yacata.

E kaya o Martyn Luther King Jnr; I have a dream that one day all will come together as one people]

One day one Yavusa of Yacata, whose people come from different places with different motives, but in Christ we are one people. There are blood ties through the Yavusa and that blood are purified by the Blood of Christ our Lord and our Saviour. As an old saying of Yacata, [The land of Yacata is the church] a banner in the church, which has been carried down from our ancestors till today. And God Almighty put us together in Yacata to serve Him and serve others with Love.

Meda tatadrataka me dua na gauna vou kei Yacata. Sa 70 na yabaki ni sivia na noda lako tu mai e na dua nai lakolako ni bobula kina liga ni tevoro ka vakalolomataki keda tu mai kina vakayavusa. Meda kaya vua na tevoro sa rauta keimami sa via bula galala ka sereki.

Yacata ni gauna vou.

Me siga ni noda veivakatusai, veivosovosoti, matanigasau, veibulubuluti, guilecavi na ka sa oti, veiciqomi ka toso ki liu ena dua na i lakolako vou ki na dua na gauna vou.

Sa mai cava mada na wase 12 ni VOLA VANUA. Ke sa mai rewa i cake nai talanoa, ni yalo vinaka ni vosoti au na wekaqu. Au vakavinavinaka vei rau na wekaqu na Web Master mai Townsville Qld kei na Web Editor mai Wellington NZ ena nodrau vei vuke tiko ni bulia nai talanoa ena VOLA VANUA me matata ka rawati na kena i naki. Meda Vakasavasavataka na noda Vanua. Vakavinavinaka talega vei kemuni ka sa wilika tiko nai talanoa ka solia tiko na nomuni veitokoni.

Vei kemuni talega ko ni sega ni duavata kina au sa rokova na nomuni vakasama, kei na nomuni vatulewa. Me vaka au sa kaya oti e sega ni dua na i talanoa vou, e dua ga na i tukuni makawa ni vanua, e dikevi ka volai me i vola dusidusi ni mataka.

Ni Bula Balavu na Turaga na Tui Yacata, kei kemudrau na masi kacukacu/vakataulala na Matapulekei kei Tui Daku. Kemuni na luvei Yacata ena veiyasai Viti/Vuravura, me nomuni na loloma levu ni Kalou na Tamada kei na loloma nei Jisu na Karisito na Luvena kei na Kalou na Yalo Tabu, edaidai ka sega ni mudu, Emeni. Vola Vanua