Ni bula tale na wekaqu mai na dela ni yavu. Sa toso tiko na gauna ka kauta tiko mai e vuqa na i tukutuku lasu meda mai vakalolomataki tu kina.
Liuliu ni Tokatoka Nabua
Ni ra se bula na tukada sega ni se bau rogoci tu ni Liuliu ni tokatoka Nabua o Tua Lote. Ratou mai yali yani na tamadatou, vugodatou sega ni bau rogoci tu e dua na lasu levu va qo. Macala tu ga mai ni liuliu ni Tokatoka Nabua o ratou mai Malolo ka bula toka ni kua o ratou na kena kawa ka liuliu toka o Aminiasi Mateiwai.
Rau se bula o Momo Aisea kei Momo Delai sa dau rorogo tu ena vosa ni tubetube ni dua tiko na i Tokatoka o Dakuicake. Sa ivei ni kua? Kena i balebale ni rau a lasutaki keda tu mai na vugoqu sa rau mai yali qo ka sa kauta cake tale mai o Umu ni o Tua Lote e liuliu ni tokatoka Nabua. Kena i balebale Umu ko sa kaya ni rau a lasu tu mai na qase sa mai yali qo.
Nai vola Volai sa lasutaki keda. I’a nai VOLA VANUA e sega ni rawa ni lasu. Vakasarava toka, lomani ratou na luvemu kua ni mai kauta cake tiko e dua na lasu ka na kauta mai na kawaboko ni nomu kawa. Kakua ni vaqitora na Vanua kei na Lotu ni oqori e dua na ka rerevaki. Au vakasala tiko ka na maroroi tu na noqui vakasala me ra na qai wilika nai taba era na muri mai na rerevaki ni vaqitora na Vanua kei na Lotu.
Mei vakavuvuli vei keda na luvei Yacata; O Ratu Paula Raikaki kei Tuvuwai Levu rau a sainitaka e dua na i tukutuku lasu ka sega ni lasa. Na Lasa kei na Lasu erau duidui ka duidui talega na kedaru i balebale. Na kena Lasa e na sega ni kauta tani na kena Lasu. Na Lasu e na kau tani ga ni sa vakadodonutaki vakavanua ena kena i vakarau na matanigasau. Ni da kila ni sa cala na ka eda cakava, meda ciqoma ni cala (admit). Ni oti qai cakava na nomu i vakarau mo vakatutusa (confess). Na yalo kaukauwa kei na yalo kocokoco eda bese kina ni ciqoma ka da bese talega ni vakatutusa.
Na i vosavosa vakaviti eso:
· “lutu na niu ka lutu ki vuna”
· “dui seva ga na bua eda tea”
· “lauti koya ga na sui ni kena”
Noqu i vakasala vei iko tavale Umu:
· sega ni dua na betena vei iko na ka lasu ko kauta cake tiko mai qori;
· ko sa liuliu toka ni Mataqali, qarauna de na qai luvati tani vei iko;
· qarauna de ko na kawaboko kina;
· rogoca noqu i vakasala, kua ni qai veivutuni sa bera.
Dau na gauni sala ni nodra tobo na maqe ni Aferika, me biu na pinati e loma ni niu sa gunuvi oti na kena su. Era qai dau suluta na maqe ena ligadra ruarua mawi, matau. Era sega ni via solia ni sinai tu na ligadra qai mai oso tu e loma ni niu ka sega ni rawa ni ra kaba cake i vunikau me ra dro. Era qai mai vesu yani.
E kaya e dua na vuku [“Life is not what you accumulate to yourself, it is what you share to others that makes life valuable”]. Kakua ni mataboko me vaka na maqe me sinai na ligamu ruarua ni oqori sa nomu i bulubulu. Vakasuka na ka e sega ni nomu mo bula kina. E na sega ni dua ena vosa vakadodonu vei iko. Mo drau wilika vakaveiwatini na noqu i vakasala qo ka mo drau masulaka me yaco kina na loma ni Kalou. Kakua ni lomada ga vakatamata. Na sala sa dodonu vua na tamata sa kena i tinitini na rusa.
Na noqu lomani kemudrau au vakasala tiko kina qo ka sega ni ka walega qo na noqu nanumi kemudrau. Drau sa kila tiko na noqu dau nanumi kemudrau me baleta na vuli ni luvemudrau. Oqo tale na noqu i vakasala kina nomudrau digidigi.
Au vosa tiko e na noqu kila na nodatou veiwekani.
· Nau Filo e ganei Tua Inoke mai Malolo ka luvena o Momo Samuela Taione. Na luvena e watimu tiko qori. O Tua Inoke na tamai tinaqu, o Merewalesi Didrau. Na luvena e vakasala tiko yani qo.
· Ena yasana vei tamaqu, e qase o tukaqu Ilaitia Bale ka luvena o Taione Lave na tamaqu. E gone vei Ilaitia Bale, o Nau Kuva, ka luvena o Aisea Tikoilau, na nomu i tubutubu turaga.
· Ke’u taura tale vua na nomu i tubutubu marama: O Tua Inoke kei Nau Tema e rau veiganeni ka luvei Nau Tema o Nana Loloma na nomu i tubutubu marama.
O kemudrau na tavalequ dina vakadra ka sega ni noqu i naki me’u vakacacana na veiwekani baleta au vakasalataka na Vanua kei na kena veiwekani ka me’u kua ni na qai tarogi kina. Au kila ni levu na kena meca ni sa dau kena i vakarau. I’a au sega ni tu vakasuka kina ni’u kila na noqu i vakasala e na savasava kina na Vanua.
O kemudou na gone mai Mawaraka kei Cikobia dou rogoci au. Na nomudou kaukauwa i Yacata o iratou na i Tokatoka Nabua kei na i Tokatoka Namoli. Mo dou maroroya ena qai maroroi kemudou.
O iko Mate, na i Liuliu ni Tokatoka o Nabua kua ni galu. Mo tukuna tiko na ka dina, ko na vakabula kina eso na vuvale. Na ka dina e ra dau tukuna tiko mai na tukadatou era sa yali yani. Nai Vola Volai sa mai vola ga na tamata ka veiveisautaka na tamata. Kevaka o Galu, e na Sinai o Yacata e na Galu kei na Kawaboko. Ke o Galu era na vosa mai na Vatu. A sereka na gusu ni Asa na Kalou ni sa cala na i lakolako dina ni sega ni dau vosa na Asa. Io sa lewa na Kalou me vosa me dodonu na i Lakolako.
E gone o tinaqu kei tamaqu ena vuvale Nabua kei Namoli. I’a au sa vosa me rogoci me dodonu na Vanua. Au kerea mo dou vosoti au na wekaqu ke rewa i cake na noqu vosa. I’a sa gu na yaloqu mo ni bula na wekaqu. Au dau taroga se cava e sega kina ni kauta tani kina na Kalou na noqu bula ni’u se qai sucu mai? Na cava au sega ni mate kina ni’u a coqa ena motoka, au a lutu ena helicopter ena vanua ni kaulotu? I’a au se bula voli ga qo. Nona i tuvatuva na noqu Kalou me’u cakava na lomana e vuravura ni kaulotu, kina noqu Vanua lomani talega. E se vo tiko na ka e gadreva na Kalou me’u cakava. I’a me nona ga na Kalou na cecere dokai kei na lagilagi.
Sa buli oti na Turaga na Tui Yacata ka sa vakadonua na Turaga Tui Cakau, na Vuvu ni Vanua o Cakaudrove, na veibuli. I’a eso era sega tiko ni ciqoma. Noqu i vakasala ni lesu mai ni vakatutusa vua na Turaga Tui Yacata. Sa ciqomi mai na Vale ni Volavola ni Veitarogi Vanua ka sa sitabataki oti ni sa ciqomi na veibuli ena i ka 8/8/11. Na vula vata a sainitaki ka bubuluitaki vakailasu kina o Yacata ka sa mai 70 na kena yabaki.
Sa mai buli na i karua ni Tui Yacata e kilai mai na Vale ni veitarogi Vanua. Matai o Ratu Paula Raikaki ka kena i karua o Ratu Koroi Radredre. E rua na veibuli sa caka oti e sega ni kilai vakamatanitu mai na kena valenivolavola. I’a sa oti koya, meda vakanadakuya ka meda kila tiko na lewe ni vanua o Yacata ni veibuli kece vei ira na Masi ni Vanua era na kila na i Liuliu ni Vanua o Lalagavesi.
Nai vola ni veibuli a mai maroroya voli ga na Roko Tui Cakaudrove 28/12/2010. E dua na kena lavelave a maroroi voli ga mai vei iratou na mataqali Turaga ka sa qai la’ki soli ka sitabataki ni sa ciqomi. E dua na kena lavelave sa vakau vua na Turaga Tui Cakau, ka dua vua na Loya na dau ni vakasala vakalawa Nemani, kei koya na loya e Townsville. Au na qai vakamacalataka tale yani na macala ni nona vakatulewa na dauni vasala valawa ni nodatou vanua.
Ni vakacegu mada na wekaqu. Me sautu na bula ka me cecere tikoga na Turaga ko Jisu na Karisito.
No comments:
Post a Comment